یلدا به معنی تولد است . ولادت خورشید (مهر و میترا) و رومیان آن را (ناتالیس انویکتوس) یعنی روز (تولد مهر شکست ناپذیر) می نامند.
یلدا در افسانه ها و اسطوره های ایرانی حدیث میلاد عشق است که هر سال در "خرم روز" مکرر می شود. از آن زمان هر سال مهر و ماه تنها یک شب به دیدار یکدیگر می رسند و هر سال را فقط یک شب بلند و سیاه وطولانی است که همانا شب یلداست.

یلدا از هزاران سال پیش در بین ایرانیان مرسوم بوده و بهانه ای است برای دور هم بودن. در این شب (آخرین شب پاییز و آذر ماه) کوچکترها به  دیدن بزرکترها رفته و ضمن بجا آوردن صله رحم از نصایا و تجربیات بزرگترها بهره مند می شوند.
یکی دیگر از دلائل برگزاری جشن شب یلدا در بین ایرانیان، این است که گویند این شب زادروز ایزد مهر یا میترا است. مهر به معنای خورشید است و تاریخ پرستش آن در میان ایرانیها و آریایی ها به پیش از دین زرتشت بازمیگردد، که پس از ظهور زرتشت این پیامبر او را اهورامزدا تعریف کرد. 
خیلی از تاریخنگاران معتقدند شب یلدا در حقیقت میلاد حضرت عیسی(ع) نیز هست. هرچند اکنون میلاد این بزرگوار در تقویم 25 دسامبر ذکر شده ولی اکثرا معتقدند این اشتباه در محاسبه تقویم است و در حقیقت میلاد مسیح همان شب یلدای پیروان مهر است که در ایران هنوز مردم آن را بزرگ می دارند.

* آداب شب یلدا 

- آداب شب یلدا در طول زمان تغییر نکرده و ایرانیان در این شب، باقیمانده میوه هایی را که انبار کرده اند و خشکبار و تنقلات می خورند و دور هم گرد هیزم افروخته یا بخاری روشن می نشینند تا سپیده دم.
- یکی دیگر از آیین های شب یلدا در ایران، تفال با دیوان حافظ است. مردم دیوان اشعار لسان الغیب را با نیت بهروزی و شادکامی می گشایند و فال دل خویش را از او طلب می کنند.

 - در برخی از جاهای ایران نیز شاهنامه خوانی رواج دارد.

- بازگویی خاطرات و قصه گویی پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها نیز یکی از مواردی است که یلدا را برای خانواده ایرانی دلپذیرتر می کند. اما همه این ها ترفندهایی است تا خانواده ها گرد یکدیگر آیند و بلندترین شب سال را با شادی و خرسندی به سپیده برسانند. در سراسر ایران زمین، جایی را نمی یابید که خوردن هندوانه و انار در شب یلدا جزو آداب و شیوه ی آن نباشد.

 یلدا نام فرشته ای است، بالا بلند، با تن پوشی از شب و دامنی از ستاره
یلدا نرم نرمک با مهر آمده بود
با اولین شب پاییز آمده بود
و هر شب ردای سیاهش را قدری بیشتر بر سر آسمان می کشید
تا آدمها زیر گنبد کبود آرامتر بخوابند
یلدا هر شب بر بام آسمان و در حیاط خلوت خدا راه می رفت
و لا به لای خواب های زمین لالایی اش را زمزمه می کرد
گیسوانش در باد می وزید و شب به بوی او آغشته می شد
یلدا شبی از خدا پاره ای آتش قرض گرفت
آتش که می دانی، همان عشق است
یلدا آتش را در دلش پنهان کرد تا شیطان آن را ندزدد
آتش در وجود یلدا بارور شد

فرشته ها به هم گفتند:
یلدا آبستن است. آبستن خورشید
و هر شب قطره قطره خونش را به خورشید می بخشد
و شبی که آخرین قطره را ببخشد
دیگر زنده نخواهد ماند

فرشته ها گفتند:
فردا که خورشید به دنیا بیاید یلدا خواهد مرد
یلدا آفرینش را تکرار می کند



شب یلدا (شب چله) یا درازترین شب سال در آخرین روز پاییز 











آخر پاییز شد ، همه دم می زنند از شمردن جوجه ها !
امشب موقع خواب،
بشمار، تعداد دل هایی را که به دست آوردی ...
بشمار، تعداد لبخند هایی که بر لب دوستانت نشاندی ...
بشمار، تعداد اشک هایی که از سر شوق و غم ریختی ...

فصل زردی بود، اما تو چقدر سبز بودی ؟!

جوجه ها را بعدا با هم میشماریم



محفل آریائی تان طلایی
دلهایتان لطیف و دریائی
عمرتان دراز و شادی هایتان یلدائی
خجسته باد این شب اهورائی
این شب و همه شبهای پرستاره ایرانی
پیشکش شما دوستان گرامی