«عروسک‌های عروس و داماد روی کیک چندطبقه، نه تنها دست در دست هم ندارند، بلکه پشت به پشت یکدیگر در حال دور شدن از هم هستند. حتی چشم‌ نیز به دیدن چنین صحنه‌ای عادت ندارد چه رسد به این که تو را به جشن طلاق نیز دعوت کرده باشند و تو بتوانی آن را درک کنی!»

روزنامه خراسان در گزارشی درباره پدیده نوظهور "جشن طلاق" نوشته است: «در واقع این جشن، مراسم پایان یک زندگی مشترک است که فقط دو سال دوام آورده و امشب هر دو یعنی عروس و داماد سابق در یک ژست روشنفکرانه و متمدنانه، نه تنها غمگین نیستند که حتی سعی می کنند به همه لبخند بزنند و حتی با یکدیگر نیز شوخی و خنده می‌کنند. کل میهمانی بسیار تصنعی است. هیچ چیز واقعاً آن گونه که باید باشد، نیست. همه جا تظاهر موج می‌زند و شاید دروغ‌ترین لبخند‌ها را این جا می‌بینی.

پیش از صرف شام داماد سابق میکروفن را در دست می‌گیرد و ضمن تشکر از مدعوین محترم و آرزوی خوشبختی برای همسر سابقش، می‌گوید: این جشن را بر پا کردیم تا دوستان و آشنایان بدانند که طلاق می‌تواند جشن پایان یک شکست و آغازی دیگر باشد!


وی سپس بسته‌ای را باز می‌کند که در آن چندین ستون سکه طلا قرار دارد. آن را به مدعوین نشان می‌دهد و می‌گوید "با آرزوی خوشبختی برای همسر سابقم، 1000 سکه طلای مهریه‌اش را همین جا در حضور همه تقدیم می‌کنم. ضمن عذرخواهی به این دلیل که 997 سکه کامل است و شش نیم سکه. امیدوارم که این قصور بنده را ببخشند" و جمعیت با کف و سوت، صحبت‌های شوهر دیروز و مرد مجرد امروز را همراهی می‌کنند.

همین یکی دو سال پیش بود که با تعجب می‌شنیدیم "هر انگلیسی که برای سفارش کیک به شیرینی فروشی می‌رود، از او می‌پرسند برای طلاق است یا ازدواج"، زیرا انگلیسی‌ها به تازگی طلاق‌شان را هم جشن می‌گیرند، ولی اکنون در یک انتقال سریع فرهنگی یا بهتر بگوییم تهاجم فرهنگی، این سوغات کاملاً نابهنجار با عقاید و فرهنگ ما به ایران هم رسیده است.

طلاق در اسلام

آن چه مسلم است طلاق در اسلام، حلالی منفور است. بنابراین جشن گرفتن برای این عمل منفور نه با اعتقادات ما سازگار است نه با باورهایمان. به گفته یکی از پژوهشگران پژوهشکده باقر العلوم (ع)، در روایات، کلمات و سیره عملی پیامبر(ص) و اهل بیت (ع) مشاهده می‌شود که آنان طلاق را بسیار مذموم و منفور قلمداد کرده‌اند. برخی از روایات بدین قرارند:

* امام باقر (ع) از پیامبر گرامی اسلام (ص) نقل فرمودند: "جبرئیل آن قدر به من درباره زن سفارش و توصیه کرد که گمان کردم طلاق زن، جز در وقتی که مرتکب فحشای قطعی شده باشد سزاوار نیست."


* امام صادق (ع) از پیامبر اکرم (ص) نقل فرمودند: "چیزی در نزد خدا محبوب‌تر از خانه‌ای که در آن پیوند ازدواجی صورت می‌گیرد وجود ندارد و چیزی در نزد خداوند مبغوض‌تر از خانه‌ای که در آن خانه پیوندی با طلاق بگسلد وجود ندارد."

طلاق امروزی

اگر نگاهی به کشورهای مختلف بیندازیم و آنها را از نظر پای بندی به سنت‌ها و رسم و رسوم مورد مقایسه قرار دهیم، بدون تردید متوجه خواهیم شد که در میان کشورهای مختلف دنیا، کشورهای آسیایی بیش از دیگر کشورها پایبند آداب و رسوم هستند. هر چند گاه در این میان آداب و رسوم عجیب و غریبی یافت می‌شود که البته بیشتر آنها از جمله سنت‌هایی است که اغلب در جشن‌ها و مهمانی‌های خانوادگی ردپایی از آنها یافت می‌شود.

برای مثال در بیشتر کشورهای آسیایی مانند چین، کره و ژاپن برگزاری مراسم ازدواج با آداب و رسوم خاصی همراه است که معمولاً به دقت اجرا می‌شود و به این ترتیب عروس و داماد یک بار با پوشیدن لباس‌های سنتی و به روش سنتی و بار دیگر با پوشیدن لباس‌های امروزی و به شیوه‌های متفاوت مراسم ازدواج خود را جشن می‌گیرند. اما از آن جا که امروزه در بسیاری از کشورها طلاق به عنوان راه حل نهایی برای پایان بخشیدن به مشکلات زندگی مشترک افراد به رسمیت شناخته شده است، به تازگی در برخی کشورها شاهد برگزاری مراسم ویژه‌ای در روز صدور حکم طلاق هستیم که به نظر می‌رسد به تدریج و در آینده‌ای نه چندان دور به بخشی از رسوم حاکم بر آن جوامع تبدیل خواهد شد. متأسفانه این رسم عجیب به کشور ما هم رسوخ کرده و برخی افراد، به هر دلیل و بدون توجه به باورها و اعتقادات هم‌وطنان‌شان و نیز تبعات چنین رفتارهایی، به این تقلید کورکورانه تن داده‌اند.

این در حالی است که از طلاق مرد و زنی که با هم ازدواج کرده‌اند در دین اسلام به عنوان "منفورترین حلال" یاد می‌شود و بارها در آیات و روایات تأکید شده است که از این واقعه، عرش الهی می‌لرزد، اما این روزها چه اتفاقی در جامعه رخ داده است که عده‌ای برای انجام طلاق، جشن به پا می‌کنند؟

تظاهر به شادی

بیشتر کارشناسان بر این باورند که برپایی چنین جشن‌هایی به معنای درک صحیح از شرایط و آن گونه که برخی مدعی‌اند، شادی به خاطر یک شروع دیگر در زندگی‌شان نیست، بلکه آنها انسان‌های افسرده‌ای هستند که فقط تظاهر به شاد بودن می‌کنند.

دکتر بروجردی، جامعه شناس و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی، در این باره می‌گوید: "در فرهنگ و دین ما همواره ازدواج موجب ارتقای پایگاه اجتماعی بود و طلاق امری مذموم و به عنوان آخرین راهکار برشمرده می‌شد، ولی متأسفانه امروزه برخی الگوهای غربی علاوه بر مسائل مختلف زندگی در طلاق‌ها نیز پدیدار شده است، از جمله گرفتن جشن طلاق همچون مراسم عقد و عروسی که این الگوبرداری محض از طلاق در برخی کشورهای غربی است."

وی با بیان این که حتی حضور یافتن در چنین مراسمی با باورهای ما ایرانی‌ها مطابقت ندارد و کاری دشوار است، می‌گوید: "احساس من این است که زن و مرد جدا شده می‌خواهند به خود و دیگران بفهمانند که هیچ اتفاق بدی رخ نداده و همه از این اتفاق خوشحال هستند و این آغازی دیگر است که باید جشن گرفته شود، ولی واقعیت این نیست و آن‌ها در درون خود شکست خورده و غمگین هستند و برگزاری چنین مراسمی نه دردی از آن ها دوا می‌کند و نه خانواده آن‌ها و از صبح روز بعد، تازه با مشکلات روبه رو می‌شوند."

کار فرهنگی به جای برخورد جزمی

عبدالرضا عزیزی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، با برخوردهای جزمی در این باره موافق نیست و می‌گوید: "طی سال‌های گذشته همواره این موضوع را آزموده و دیده‌ایم که برخوردهای جزمی با چنین مراسم و رفتاری نه تنها پاسخ‌گو نیست، بلکه حتی در مواردی نتیجه عکس می‌دهد، بنابراین صحبت‌هایی از قبیل برخورد قاطع و.... بی فایده است."

وقتی از وی می‌پرسم به نظر او راهکار توقف این روند و حتی حذف چنین پدیده‌ای در جامعه چیست؟ می‌گوید: "کار فرهنگی. در واقع ما باید اساساً به فکر پیش‌گیری و کاهش طلاق در جامعه باشیم. کار درست و اساسی همین است. در واقع مشکل اصلی جشن‌های طلاق نیست، بلکه افزایش میزان طلاق در جامعه است."

عزیزی توضیح می‌دهد: "برای کنترل و پیش‌گیری از شیوع چنین پدیده‌هایی ما با سه مرحله روبه رو هستیم. ابتدا پیش گیری قبل از آشنایی افراد با یک آسیب اجتماعی یا پدیده‌ای از این قبیل که جز با فرهنگ سازی و آشنا کردن زوج‌ها با مهارت‌های زندگی و تقویت باورهای دینی آن ها ممکن نیست. این هدف، مستلزم کار فرهنگی عمیق، پیوسته و هدف‌دار است به گونه‌ای که با انجام این اقدامات مطمئن باشیم زوج های ایرانی هرگز به چنین تظاهرات زشتی تن نمی‌دهند."

وی اضافه می‌کند: مرحله دوم، زمان آشنایی فرد با چنین پدیده‌هایی است که باز هم باید با کار فرهنگی قبح آن را به وی یادآور شد تا تشویق به انجام آن نشود و مرحله سوم زمانی است که فرد، اقدام به چنین کاری کرده است و در واقع باید در خصوص آن فرد یا افراد کاردرمانی صورت گیرد تا موجب آلودگی فرهنگی دیگران نیز نشود. این درحالی است که در جامعه ما جای خالی آموزش و پیش‌گیری به شدت احساس می شود."

در شرایط کنونی که آمار حکایت از رشد طلاق در جامعه دارد و طبق آخرین آمارهای منتشر شده توسط سازمان ثبت احوال کشور فقط در سه ماه نخست امسال 347 هزارو 59 نفر به زندگی مشترک خود پایان داده‌اند و آمار طلاق در سال گذشته به رشد هفت درصدی رسیده است، انتظار است مسئولان علاوه بر چاره جویی برای معضلات ناشی از طلاق در جامعه، فکر و تدبیری هم برای بدعت‌های بیماری که در این زمینه در جامعه در حال شکل گیری است و قابلیت شیوع هم دارند، داشته باشند.»